افزایش استفاده از کانتینر در حملونقل دریایی از یک سو و افزایش قابل توجه تعداد کشتی‌های بزرگ حامل کانتینر باعث افزایش قابل توجه میزان کالا در بنادر و در نتیجه به وجود آمدن تراکم ترافیک در بنادر و مسیرهای منتهی به بنادر شده است، از سوی دیگر کمبود فضای مناسب به منظور تخلیه، بارگیری و انبار کانتینرها از جمله معضلاتی است که بنادر ساحلی با آن مواجه هستند. همچنین توسعه کارخانه‌ها، صنایع جدید و افزایش میزان عرضه و تقاضای کالاهای مرتبط با حملونقل دریایی نیز نیاز به گسترش بندر و مسیرهای انتقال کالا به بنادر را سبب می‌گردد، در نتیجه لزوم نوسازی بنادر و ساختار دسترسی به پس‌کرانه احساس می‌شود.
بر اساس نتایج تحقیقات انجام گرفته، یک پایانه ایده‌آل علاوه بر خصوصیات فیزیکی مناسب باید دارای سازماندهی مناسب در ارائه خدمات مختلف و هماهنگ با خصوصیات فیزیکی آن باشد. خصوصیات فیزیکی یک پایانه ممکن است در وضعیت‌های مختلفی مورد بررسی قرار گیرد که وابسته به ارزش زمین، نزدیکی به بندر یا مراکز اصلی تولید و جذب کالا، موقعیت قرارگیری نسبت به زیرساخت‌های ریلی و همچنین میزان دسترسی به شبکه بزرگراهی است. این دیدگاه کل‌نگر و توسعه راهبردی پایانه‌های ترکیبی بر مفهوم جدیدی با عنوان «بندر خشک» دلالت دارد.
بندر خشک یک پایانه ترکیبی در پس‌کرانه است که به یک یا چند بندر ساحلی با استفاده از یک شیوه حمل‌ونقلی با ظرفیت بالا (به طور معمول به وسیله قطارهای برنامه‌ای) متصل است. تجهیزات لازم و کافی برای مواجهه با ترافیک ناشی از چندین شیوه حملونقل اعم از جاده‌ای، ریلی و هوایی در آن در نظر گرفته شده است و صاحبان کالا می‌توانند کالاهایشان را با استفاده از شیوه‌های مختلف به آنجا ارسال کنند و یا از آنجا تحویل بگیرند.
تعریف دیگری که در خصوص بنادر خشک از سوی UNCTAD ارائه شده چنین است:
بنادر خشک در نقاط داخلی کشور نسبت به بنادر ساحلی قرار دارند؛ ولی دارای ارتباط مستقیم با بندر و یا بنادر ساحلی هستند و این بنادر در زمینه جابه‌جایی بین‌المللی کالاها در ارتباط با مقاصد کالاهای وارداتی و یا مبادی کالاهای صادراتی قرار دارند. بنادر خشک در کشورهای دارای ساحل و همچنین محصور در خشکی به کار گرفته می‌شوند؛ ولی در تمامی آنها شیوه‌های حملونقل زمینی موجب دسترسی آنها با بنادر ساحلی می‌شوند. علاوه بر خدمات پایه‌ای که پایانه‌های سنتی کالا در پس‌کــــرانه ارائه می‌دهند، خدماتی نظیر انبارسازی کالا، نگهداری از کانتینرهای خالی، تعمیرات کانتینر، امور گمرکی و ترخیص و پشتیبانی کالا نیز در بنادر خشک ارائه می‌شوند. میزان دسترسی به بندر خشک و همچنین کیفیت واسطه‌ای جاده‌ای و ریلی، میزان عملکرد یک پایانه را مشخص می‌سازد. در نتیجه، این امر بسیار مهم است که حملونقل قابل اطمینان و برنامه‌ریزی شده میان بندر ساحلی و بندر خشک وجود داشته باشد. بنادر خشک از لحاظ موقعیت قرارگیری و خدماتی که در آنها ارائه می‌شود به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:
بندر خشک دور از ساحل: این نوع از بنادر معمولی‌ترین نوع با طولانی‌ترین سابقه است. مهم‌ترین دلیل ایجاد آن، فاصله و اندازه جریان کالا به صورت بهینه و اقتصادی به کمک حملونقل ریلی و رودخانه‌ای به سوی بندر دریا است که در عین حال صرفه‌جویی را نیز در شبکه حملونقل به ارمغان می‌آورد. در مقایسه با شیوه سنتی انتقال مستقیم ریلی کالا از بنادر به بنادر، تفاوت این شیوه به خدمات ارائه شده در بنادر خشک در زمینه مسائل گمرکی و همچنین کاهش ارتباطات مستقیم جاده‌ای به ساحل و در نتیجه کاهش راه‌بندان مسیرهای منتهی به بندر دریایی است. با توجه به اینکه هر قطار به طور میانگین می‌تواند جانشین 100 کامیون باشد، آثار زیست‌محیطی پیرامون جاده‌ای منتهی به بنادر ساحلی نظیر آلاینده‌های هوا و آلودگی صوتی نیز کاهش می‌یابد.
بندر خشک با فاصله متوسط از ساحل: این نوع بندر خشک در فاصله مشخص از بندر ساحلی قرار می‌گیرد و از طریق دسترسی جاده‌ای، به مراکز تولید اهمیت دارد، به عنوان یک محل تلاقی خدمات مختلف ریلی نیز کاربرد دارد. مثال آن بندر خشک ویرجینیا است که محل تلاقی 2 شیوه حملونقل ریلی و کامیونی به منظور ارسال و تحویل کالای کانتینری به بندر ساحلی ویرجینیا (بندر نورفولک) آمریکا است. این بندر در فاصله 350 کیلومتری از ساحل قرار دارد و تمامی خدمات گمرکی در آن فراهم است.
بندر خشک نزدیک به ساحل: با توجه به رشد استفاده از کانتینر در حملونقل دریایی، مهم‌ترین مشکلاتی که بنادر با آن مواجه هستند فقدان فضای کافی و دسترسی مناسب به مراکز تولید و جذب کالا است. بندر خشک نزدیک به ساحل، سرعت انتقال کانتینرها را به طور تقریبی 2 برابر می‌کند. به عنوان مثال بنادر لس‌آنجلس و لانگ‌بیچ آمریکا در این دسته جای دارند.
مهم‌ترین ویژگی‌های ساختاری یک بندر خشک عبارتند از:
• پایانه داخلی ترکیبی (حداقل دو شیوه مختلف حملونقل) و دارای فواصل مختلف با بندر یا بنادر ساحلی
• ارتباط ریلی برنامه‌ای با یک یا چند بندر ساحلی (حداقل یک نوبت در روز)
• دسترسی مناسب به نقاط جذب و تولید کالا
• تجهیزات و وسایل مرتبط با حملونقل، جابه‌جایی، انبار، نگهداری و تعمیرات کانتینرهای پر و خالی و همچنین انتقال میان شیوه‌های مختلف حملونقل
• ارائه خدمات حمل ونقل ترکیبی کانتینری با استفاده از بارنامه‌ها و سایر اسناد و مدارک مرتبط
• ارائه خدمات گمرکی و ترخیص کالا
• کاهش زمان/هزینه حمل
• دارای بازار جذب/تولید کالاهای کانتینری در منطقه و سایر خدمات مرتبط که موجب ارزش افزوده کالا می‌شود.
از جمله اهداف اجرای بندر خشک عبارت است از:
• افزایش خدمات بندری در مناطق داخلی کشور
• کاهش تقاضای نیاز به استفاده از اراضی حاشیه ساحل
• افزایش کارایی حملونقل
• بهبود وضعیت زیرساخت‌های مرتبط با حملونقل
• افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم کشورهای خارجی و جــذب بــازار کشــورهای محصــور در خشــکی همســایه، کشــورهای آســیای میانــه، روســیه و شــمال اروپــا
• تسریع توسعه اقتصادی و یکپارچه‌سازی لجستیکی مناطق داخلی کشور
• بهبود فرایند توسعه پایدار
• کاهش آثار مخرب زیست محیطی
چالش‌های ایجاد بندر خشک: مهم‌ترین چالش ایجاد و راه‌اندازی بنادر خشک در ایران، عدم هماهنگی بین بخش‌های مختلف در داخل کشور، تغییر سیاست‌ها و تصمیم‌گیری‌های دولتی و بوروکراسی اداری و تداخل منافع عنوان شده است.
لیست بنادر خشک در ایران: هرچند بسیاری از آنها راه‌اندازی نشدند و در حد ایده هستند، ولی این بنادر عبارتند از: آپرین (اسلامشهر)، پیشگامان (مهریز)، سلفچگان، اصفهان، ایرانشهر، قزوین، فرودگاه امام خمینی(ره)، فارس، خرم آباد، خراسان رضوی، جهرم، شرق اصفهان، شیراز، کاروان اصفهان، سیرجان، سگزی، یزد، بافق، اینچه برون، خشکبیجار، لارستان، اصلاندوز، اندیمشک، پارس آباد، مراغه، مشکات، مغان، کرمان، کرمانشاه و رباط کریم.
جمع بندی: با توجه به هدف مهم و عمده لجستیک که همانا واکنش سریع، حداقل‌سازی نوسان‌ها، حداقل‌سازی موجودی انبار، ادغام محموله‌ها، کیفیت و ارائه خــدمات پشتیبانی برای دوره عمر محصول است، نقش مهم بنادر خشک در زنجیره لجستیک مشخص می‌شود. در حال حاضر در کشورهای بسیاری بنادر خشک اجرا شده‌اند و نقش مهمی در بهبود و توسعه وضعیت حملونقل کالا و به‌ویژه کالای کانتینری یافته‌اند. به‌طور مثال در کشورهای آمریکا، برزیل، کانادا، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، بلژیک، جمهوری چک، دانمارک، سوئد، فرانسه، فنلاند و هلند، استرالیا و نیوزلند، امارت متحده عربی، پاکستان، فیلیپین، کامبوج، هندوستان، تانزانیا، سوازیلند و غنا انواع مختلفی از بنادر خشک اجرا شده‌اند.
با توجه به موقعیت کشورمان از لحاظ دسترسی به بازارهای مختلف، توسعه بنادر خشک و در پی آن افزایش مقادیر کالاهای ترانزیتی تحت ساختار منسجم‌تر را توجیه می‌کند. جمعیت و وسعت ایران خود به عنوان بازار مناسبی در زمینه خدمات بنادر خشک بدون توجه به کشورهای همسایه و منطقه است. ایران در مجاورت هشت کشور از مجموع30 کشور محصور در خشکی جهان است. (از جمله کشورهای افغانستان، ارمنستان، ازبکستان، آذربایجان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان و قزاقستان) که بازارهای آنها و به طور غالب صادرات مواد خام است، می‌تواند از کریدورهای ایران انجام شود و بنادر خشک می‌توانند نقش واسطه‌ای پررنگی را در انجام این فرایند بر عهده داشته باشند. علاوه بر این، روسیه و حتی کشورهای شمال اروپا نیز می‌توانند به عنوان بازارهای بالقوه توسعه حملونقل و لجستیک کشور به طور عام و بنادر خشک به طور خاص مدنظر قرار گیرند. وضعیت استراتژیک و موقعیت مهم لجستیک ایران قابل مقایسه با کشورهای جنوبی خلیج فارس (به‌ویژه امارات متحده عربی و عمان) است که علی‌رغم فقدان بازارهای گسترده‌ای همچون ایران دارای بنادری با عملکرد به مراتب بهتر از ایران هستند.