روایتی از پایان خوش تلاش یکساله ناوگان ملی کشتیرانی

خوشبختانه پس از سال‌ها و با نگاه ویژه و راهبردی مقام معظم رهبری به موضوع دریا؛ سیاست‌های کلی توسعه دریامحور به شکل ابلاغیه‌ای از سوی ایشان منتشر و ابلاغ شد. از این رو به صورت کاملاً جدی قرار است برنامه اجرایی از سوی هر سه نهاد بالادستی مقننه، مجریه و قضائیه در کشور ظرف 6 ماه پس از ابلاغ، تدوین و ارائه شود. بندهای اجرایی آن بخش‌های مختلف کشور را در حوزه اقتصاد دریامحور از تدوین سند جامع تا پرورش نیروی انسانی، موضوع تدوین استراتژی، موضوع زیست‌بوم، محیط‌زیست در حوزه دریا، موضوع پرورش و صید آبزیان، موضوع سواحل، جمعیت، قانون‌گذاری و تسهیل قوانین را شامل می‌شود اما دو بند از سیاست‌های توسعه دریامحور به طور کامل به موضوع دریا و توسعه دریامحور مرتبط است؛ از جمله افزایش سهم بازار کشتیرانی و به طور کلی کشور در حوزه دریا و دیگری تربیت نیروی انسانی در این حوزه؛ مستحضر هستید که در کل دنیا هر ساله حدود 14 میلیارد تُن بار جابه‌جا می‌شود. از این رقم، 12میلیارد تُن آن روی دوش صنعت کشتیرانی قرار گرفته که چیزی حدود 85 درصد از کل بار دنیا است. از این رو می‌توان گفت کشتیرانی و موضوعات مربوط به آن یکی از مسائل مهم و اساسی در سراسر دنیاست که به صورت خطوط سراسری شرق به غرب و شمال به جنوب فعالیت دارند. بر همین اساس نقش کشتیرانی در دنیا و به تبع آن در کشور ما بسیار مهم است. سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در حقیقت اشاره به جنبه‌های مختلف دریا دارد. ما اگر دریا را به‌عنوان یکی از مواهب الهی تلقی کنیم می‌توان گفت دریا یک کرانه و یک پس‌کرانه دارد و هر آن چیزی که به آن مرتبط است از چاه نفت و دکل‌های نفتی گرفته تا شیلات و آبزیان، گردشگری، ورزش دریایی، حمل‌ونقل دریایی، کشتی‌سازی و غیره در حوزه و اتمسفر دریا می‌گنجند و نیازمند تنظیم قوانین، آموزش و اجرای شرایط بهره‌برداری چه در کرانه و چه در پس‌کرانه هستند. اقتصاد دریامحور نیز مجموعه‌ای از منابع و مواهب دریا، کرانه و پس‌کرانه است. ما در این راستا بایستی با توجه به موهبت الهی وجود دریا در شمال و جنوب کشور با ایجاد شهرک‌های ساحلی و ایجاد شرایط سکونت با کمک تمامی ارگان‌ها و نهادهای اجرایی تأثیرگذار به توسعه اقتصاد دریایی کمک کنیم. مثلاً در بخش کرانه، آب شیرین‌کن‌ها به‌عنوان پیش‌قراول‌های جمعیتی و یکی از بحث‌های مهم توسعه اقتصاد دریامحور شنــــــــاخته می‌شوند. در پس‌کرانه نیز باید با ایجاد نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و دیگر بخــــــــش‌های مختلف باید به توسعه دریا کمک شود. سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری به‌عنوان یکی از موضوعات اساسی و مهم کشور برای دو دهه آینده خواهد بود و به درستی با موظف شدن سه قوه اجرایی، تقنینی و قضایی در پیشبرد هرچه بهتر امور دریایی اقدام شده است. درحال‌حاضر در کشور دچار بحران کمبود آب هستیم که موجب بحران کشاورزی می‌شود. این امر نیز به دنبال خود موجب ایجاد بحران‌های دیگر همچون کاهش اشتغال خواهد شد. بر این اساس باید به دنبال ایجاد اشتغال و جایگزینی برای نیروی کار باشیم، دریا بهترین فرصت ممکن را در این خصوص در خود دارد. راهبردها با توجه به شرایط حال حاضر کشور، باید بر دو حوزه صنعت و دیگری اقتصاد دریامحور متمرکز گردد. هر آنچه که در حوزه فرهنگ، جمعیت، ساختار، تسهیلات و گمرک است باید در خدمت دو حوزه صنعت و اقتصاد دریامحور باشند تا کشور بتواند آینده‌ روشنی را تجربه کند. می‌توان اذعان داشت با توجه به شرایط حال حاضر کشور سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری بسیار روشنگرانه است. در همین راستا در سال گذشته گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با 7 هزار نفر پرسنل فعال در 23 شرکت تابعه و هفت دفتر منطقه‌ای در اقصی نقاط جهان در جهت مدیریت بار توانست با حمل 27 میلیون تُن انواع کالا رکوردی تاریخی را ثبت کند. بر این اساس، سیاست‌های ابلاغی این نکته را مدام یادآور می‌شود که به‌عنوان گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در بخش ماده 7 آن ابلاغیه بایستی به موضوع افزایش سهم در بازار تمرکز کنیم؛ به عبارتی افزایش سهم بازار یکی از وظایف گروه کشتیرانی است. با تمهیداتی که در سند راهبردی تا افق 1406 اندیشیده‌ایم این مهم در نظر گرفته شده است. در حال حاضر نیز با رشد 20 درصدی میزان تناژ بار روبه‌رو هستیم. لازم به ذکر است؛ گروه کشتیرانی در خصوص افزایش سهم در بازار بر اساس تصویب‌نامه «شورای عالی صنایع دریایی» به ریاست مقام عالی رئیس‌جمهور، موظف شده است در خصوص نوسازی ناوگان خود ظرف 10 سال آینده اقدامات لازم را انجام دهد و عمر ناوگان را به زیر 10 سال برساند. درحال‌حاضر سن ناوگان گروه کشتیرانی حدود 18 سال است. اگر بخواهیم سهم بازار خود را حفظ کنیم بایستی هم ناوگان جدید اضافه کنیم و هم ناوگان فرسوده را جایگزین نماییم. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، تا پنج سال آینده حدود سه میلیارد دلار منابع مالی مورد نیاز را برای نوسازی ناوگان در نظر گرفته‌ایم تا بتوانیم در سطح بین‌الملل تراز گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایـــــران و کشور عزیزمان را نگه داریم.

 

 

 

 

سال گذشته بر اساس اطلاعات به دست آمده در حوزه‌ اقتصاد دریا، حدود 1600 میلیارد تومان درآمد شرکت‌های مشغول فعالیت در حوزه‌ اقتصاد دریا بوده است. این رقم نشان‌دهنده این است که چه حجم سنگینی در این حوزه در حال داد و ستد است. یکی از موضوعاتی که در حوزه‌ اقتصاد دریا مطرح است؛ موضوع لجستیک است، زمانی که به شرکت‌های کشتیرانی بزرگ دنیا نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که زنجیره‌ فعالیت خود را تکمیل کرده‌اند، که برای تکمیل این زنجیره فعالیت نیاز به لجستیک است. لجستیک از زمان تحویل کالا از درب یک کارخانه تولید مواد اولیه تا رسیدن به مشتری ادامه دارد و از مسیر حوزه‌های حمل‌ونقل، گذاشت، برداشت، انبارش، نگهداری، انتقال ترکیبی، گمرک و ترخیص می‌گذرد. گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با نگرشی یکپارچه و بلندمدت به موضوع لجستیک، هم زیرســـــاخت نـــــــرم‌افزاری، هم ساختار نیروی انسانی و هم ساختار سخت‌افزاری این موضوع را ایجاد کرده است. به عبارت دیگر گروه کشتیرانی ساختاری جدید در بخش نیروی انسانی خود تحت عنوان «مدیریت حمل‌ونقل ترکیبی و چندوجهی» ایجاد کرده است که موضوع لجستیک و مدیریت بار به طور خاص آنجا مطرح شود. موضوع بعدی، بخش سخت‌افزاری لجستیک است که نیازمند تجهیز به واگن‌های ریلی حمل بار است که در حال‌حاضر با اضافه کردن حدود 270 دستگاه انواع واگن‌های لبه بلند، لبه کوتاه و 26 متری برای حمل کانتینر، مجموع واگن‌های ما به حدود 1400 دستگاه رسیده است. در نظر داریم مجموع واگن‌های باری خود را به حدود 2000 دستگاه برسانیم. در مقابل با توجه به مشکلات حمل بار زمینی که در شبکه حمل‌ونقل جاده‌ای در بخش لجستیک و حمــــل‌ونقــل چنــــدوجهی وجود داشت، در خصوص خرید 150 دستگاه کامیون کشنده اقدام کردیم، بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده مقرر است تعداد کامیون‌ها را به 1000 دستگاه افزایش دهیم. یکپارچه‌سازی حوزه لجستیک با ایجاد ساختار جدید انسانی در قالب دریــــایی-‌ جاده‌ای-ریلی و همچنین ایجاد بخش نرم‌افزاری در خصوص صدور بارنــــــامه بین‌المللی «فیاتا» که بار را به صورت DOOR TO DOOR پشتیبانی می‌کند از دیگر اقدامات گروه کشتیـــــرانی در راستای تبدیل شدن به یک شرکت لجستیکی تمام عیار است. در طول سابقه 57 ساله‌ گروه کشتیرانــــی جمهوری اسلامی ایران، زیرساخت‌هایی در خصـــوص لجستیــک نداشتــه‌ایم؛ اما امـروز با افتخــــار می‌توان گفت گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران برای اولین بار از نظر نرم‌افزار، سخت‌افزار و انسان افزار تمامی الــــزامات را برای ایجاد یک شرکت لجستیکی دارا می‌باشد.

 

در حال حـــــــاضر بخشی از چرخه حمل‌ونقل کشور هستیم و یک سری متغیرهای غیرقابل کنترلی وجود دارند که در اختیار ما نیستند ولی بر فرآیند کاری ما مؤثر هستند. ما به‌عنوان گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران بعد از ابلاغ سیاست‌های رهبری با ایجاد زیرساخت‌های لجستیکی لازم، منتظر هستیم که با جذب مشتریان، بار را به واسطه تجهیزات زیرساختی خود و از مسیر لجستیک شرکت جابه‌جا کنیم. در این میان موضوع قیمت، بروکراسی، رقبا، منطقه و مسیرهای مختلف می‌تواند بر حوزه لجستیکی اثرگذار باشد؛ اما به شخصه خوش‌بین هستم که با توجه به قابلیت‌ها و اطمینانی که مردم و مشتریان به گروه کشتیرانی دارند بتوانیم بر این موانع فائق شویم. بسیاری از تجار و بازرگانان و شرکت‌های تولیدی در ‌حال حاضر ممکن است خیلی با موضوع هزینه و تا حدی افزایش قیمت حمل‌ونقل مشکل خاصی نداشته باشند اما اینکه بابت بار آسوده خاطر باشند که بار را با چه شرایطی و به شرکتی بسپارند برای آنها موضوع با اهمیتی است.

 

 

با گسترش فعالیت‌های خود در سطح داخلی و بین‌المللی به‌ویژه در حوزه آفریقا با افزودن خطوط جدید و ایجاد دفاتر نمایندگی تا آنجا که ممکن بوده است در حال توسعه فعالیت‌ها هستیم. همان‌طور که می‌دانید با دستور رئیس‌جمهور، معاون اول ایشان ستادی را به نام ستاد آفریقا تشکیل دادند. گــــروه کشتیرانی به صورت طبیعی عضوی از این ستاد است و با تشکیل ستاد به فراخوان دولت لبیک گفت و خطوط کشتیرانی برای کشورهای شمال آفریقا و لیبی راه‌اندازی شد. خطوطی به الجزایر و تونس نیز برنامه‌ریزی شده است. در شرق آفریقا نیز کشتی‌های ما به کنیا، تانزانیا و زنگبار در حال تردد هستند و دفاتر نمایندگی نیز فعال شده‌اند. بنابراین آنچه که بر عهده گروه کشتیرانی جموری اسلامی ایران در این خصوص بوده است انجام شده؛ لذا گسترش روابط تجاری با آفریقا منوط به همت اتاق بازرگانی، وزارت امور خارجه و رایزن‌های تجاری-اقتصادی است تا در جهت تحقق اهداف غایی ابلاغیه توسعه دریامحور به صورت بین‌المللی اقدام نمایند.

 

با تــــوجه به مـــــــاده 6 ابلاغیه رهبـــــر معظم انقلاب که مربوط به موضوع تأمین نیروی انسانی است با فعال‌سازی مؤسسه آموزشی گروه کشتیرانی در تربیت نیروی انسانی متخصص از میان جوانان عزیز ایرانی اقدام شده است و ده‌ها دریانورد متخصص در دو رشته عرشه و موتور در این مؤسسه در حال آموزش هستند. لازم به ذکر است، گروه کشتیرانی پیش‌تر از این ابلاغیـــــه به جهـــــت گسترش فعالیت‌های خود در سطح بین‌المللی و افزایش حجم مبادلات در شمال‌- جنوب در مسیر اجرای ابلاغیه قرار گرفته و حرکت خود را آغاز کرده بود. به طور مثال در حال‌ حاضر شرکت کشتیرانی دریای خزر از ظرفیت اسمی 95 هزار تُن به 130 هزار تُن دست یافته است تا بیش از پیش قادر باشد در مورد روند روزافزون تجارت دریایی در دریای خزر و کریدور شمال-جنوب پاسخگو باشد.

 

افتخــــــــاری بزرگ بود برای گروه کشتیـــــــرانی جمهوری اسلامی ایران که دستاوردهای آن به‌ویژه در حوزه کریدور شمال-جنوب یک بار دیگر مورد توجه مقام معظم رهبری قرار گرفت. مدیرعـــــــامل گروه کشتیرانی اقدامات صورت گرفته در حوزه کریدور شمال-جنوب را به سمع و نظر معظم‌له رساندند و با توجه مهم و اساسی‌ای که گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در این کریدور دارد، رهبر معظم انقلاب نیز توصیه‌هایی داشتند که نصب‌العین تمام اعضای هیئت مدیره گروه کشتیرانی قرار گرفته است. پیش از این نیز و در سال 1399 و مشارکت گروه کشتیرانی در صادرات بنزین به ونزوئلا، رهبر انقلاب دست‌اندرکاران و دریانوردان گروه را مورد مهر خود قرار داده بودند.

 

با توجــــــه به نگاه سیستماتیـــــک و زنجیروار گروه کشتـــیرانی همواره بایستی در سلسله زنجیره کشتیرانی به شکلی، برابر تمامی اجزاء زنجیره تقویت شوند، اثر تمامی اجزا در کنار دیگر اجزا عملکرد بهتری خواهد داشت. در خصوص کریدور شمال-جنوب با توجه به عقد قرارداد فی‌مابین ایران، هند و روسیه قرار بر این شد بارهایی که از روسیه بایستی به هند و بالعکس از هند به روسیه منتقل شوند از طریق این کریدور از طریق بندرعباس و انتقال ریلی- جاده‌ای به خزر و از آنجا با کشتی به بخش شمال خزر منتقل و در ادامه به بندر سالیانکای روسیه و کشورهای اوراسیا منتقل و از روسیه به هند نیز به صورت بالعکس حمل شود. کریدور در بخش شمالی به سه بخش؛ مرکزی با کشتی، غربی به صورت جاده‌ای و شرقی به صورت ریل تقسیم می‌شود. ما در گروه کشتیرانی همواره بایستی به‌گونه‌ای یک سیستم را طراحی کنیم که تمامی اجزاء آن به یک اندازه تقویت شود چراکه قدرت یک زنجیره در خدمت ضعیف‌ترین بخش زنجیره قرار خواهد گرفت و قدرت زیاد یک بخش به‌خصوص اثر نخواهد داشت و عملاَ پیشرفت آنچنانی حاصل نخواهد شد. در حال ‌حاضر با داشتن بندر ملکی سالیانکا در روسیه و بنادر شمالی انزلی و کاسپین و امیرآباد توانسته‌ایم سرعت حمل‌ونقل و سطح تبادلات خود را در این منطقه به میزان بسیاری افزایش دهیم و با توجه به برنامه توسعه ریل در بخش شمالی رشت به بندر کاسپین تا پایان سال امیدوار هستیم میزان و سرعت حمل‌ونقل به مراتب بیشتر هم بشود. نکته اساسی در افزایش و سرعت بار در کریدور شمال-جنوب؛ موضوع قیمت و بهای تمام شده است، در فرایند کریدور شمال-جنوب در راستای تحقق هدف حجم بالای مبادلات در مسیر کریدوری، بایستی متغیر به اصلاح غیرقابل کنترل مسیر تردد دریایی کشتیرانی را به شکل نرخ رقابتی پیش ‌برد و با کاهش هزینه‌های دسترسی به ریل به کاهش قیمت تمام شده کریدور کمک کرد.

گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران طی دو سال گذشته رکوردهـــــــــای حمل‌ونقلی خـــــود را جابه‌جا کرده و ارتقاء داده است آیا تا پایان سال 1402 ممکن است رکوردهای دیگری شکسته شود؟ در گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال کسب رکورد دو سطح درآمدی و تناژ حمل‌ونقلی بوده و امیدوار هستیم در سال جاری نیز بتوانیم به ثبت رکورد تناژ حمل‌و نقلی به نسبت سال گذشته و به مراتب بیشتر از سال گذشته برسیم. اما در سطح درآمدی در‌حال‌حاضر به دلیل اینکه نرخ کرایه حمل کانتینری کاهش پیدا کرده کار بسیار سختی است؛ اما همکاران ما در تمام بخش‌های مختلف در حـــــال تلاش هستند که بتوانند خود را به ثبت رکورد جدیدی چه در بخش ریلی، چه زمینی و فله نزدیک کنند.گروه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران به جهت ایفای نقش و ماهیت ملی که همواره در کشور داشته و دارد وظیفه خود می‌داند در صورت بروز کمبودی در کشور ورود پیدا کند و در راستای کمک به رفع مشکلات کشور اقدام نماید. به همین خاطر گاهی کشتیرانی به مسیرها و مناطقی ورود خواهد کرد که ممکن است شرکت‌های خصوصی و خارجی در آنها نباشند و یا حضور در این مسیرها را به صرفه ندانند ما کماکان در ایفای نقش ملی خود مصمم هستیم و در زمانی که هدف از تحریم‌ها فشار به اقتصاد کشور است کوشش خواهیم کرد این فشار تا حد امکان کاهش یابد و کم‌اثر شود.